देशात डिजिटल पेमेंट झपाट्याने वाढतेय; NPCI कडून नवीन नियम लागू, बँक बॅलन्स तपासण्यावर मर्यादा…

देशात डिजिटल पेमेंट झपाट्याने वाढतेय; NPCI कडून नवीन नियम लागू, बँक बॅलन्स तपासण्यावर मर्यादा

📅 दिनांक: १८ जून २०२५

✍️ प्रतिनिधी, RJNEWS27MARATHI.कम

देशात डिजिटल क्रांतीचे वेगाने पावले पडत आहेत. नोटाबंदीपासून ते कोविड महामारीदरम्यान रोख व्यवहारांपासून दूर जाणाऱ्या नागरिकांनी आता पूर्णतः डिजिटल व्यवहाराकडे वाटचाल केली आहे. यामध्ये सर्वात मोठा वाटा UPI अर्थात युनिफाइड पेमेंट इंटरफेस या प्रणालीचा आहे. लोक मोबाईल अँप्सच्या माध्यमातून अगदी सहज, जलद आणि सुरक्षितरीत्या पैसे पाठवत आहेत. यामुळे देशभरात डिजिटल पेमेंटचा विस्फोटक वेगाने विकास झाला आहे.

🔄 बदलते व्यवहाराचे स्वरूप – रोख पैशांऐवजी मोबाइल मधून व्यवहार

एटीएमवर रांगा, रोख रक्कम सोबत बाळगणे, ATM कार्ड हरवण्याचा धोका… या सर्व त्रासांपासून लोक दूर जात आहेत. आता Google Pay, PhonePe, Paytm यांसारख्या अ‍ॅप्सचा वापर करून फक्त काही सेकंदात पैसे पाठवले जात आहेत. किराणा दुकानापासून ते हाय-टेक मॉलपर्यंत डिजिटल पेमेंटची सोय उपलब्ध आहे. त्यामुळे ‘कॅशलेस इकॉनॉमी’कडे भारताचा झपाट्याने प्रवास सुरू आहे.

🆕 NPCI कडून नवीन नियम – बॅलन्स चेक करण्यावर मर्यादा

या पार्श्वभूमीवर UPI सिस्टम चालवणाऱ्या राष्ट्रीय पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. बरेच नागरिक दिवसातून अनेक वेळा बँक खात्यातील बॅलन्स तपासत असतात. काही जण तर प्रत्येक व्यवहारानंतर बॅलन्स तपासतात. ही सवय हानिकारक नसली तरी NPCI च्या मते, यामुळे सिस्टमवर अनावश्यक लोड येतो.

👉 त्यामुळे आता UPI अ‍ॅप्सद्वारे दिवसातून केवळ ५० वेळा बँक बॅलन्स तपासता येणार आहे.

💡 पूर्वी या गोष्टीवर कोणतीही मर्यादा नव्हती.

⚠️ जर कोणी ग्राहक ही लिमिट ओलांडण्याचा प्रयत्न केला, तर बॅलन्स तपासता येणार नाही किंवा अ‍ॅप अडथळा निर्माण करू शकतो.

⚡ आता फक्त 10 सेकंदात UPI पेमेंट – नव्या सिस्टमचा प्रारंभ

डिजिटल पेमेंट अधिक जलद आणि कार्यक्षम करण्याच्या दृष्टीने NPCI ने आणखी एक मोठा बदल लागू केला आहे. याआधी UPI व्यवहारासाठी सरासरी ३० सेकंद लागायचे, पण आता तो वेळ फक्त १० सेकंदांवर आणण्यात आला आहे.

✅ १६ जून २०२५ पासून ही सुधारणा प्रत्यक्षात आली आहे.

✅ वेगवान प्रक्रिया, जलद व्यवहार आणि कमी अडचणी हे उद्दिष्ट.

✅ यामुळे इंटरनेट स्पीड कमी असतानाही व्यवहार होऊ शकतो.

🤖 डिजिटल पेमेंटचे भविष्य – तंत्रज्ञानाची झेप

UPI व डिजिटल व्यवहारांची गती आता इतकी वाढली आहे की काही प्रायोगिक तंत्रज्ञानांच्या माध्यमातून नखावर चिप लावून पेमेंट करणेही शक्य झाले आहे. अशाच एका व्हायरल व्हिडिओमध्ये एका तरुणीने नखावर ATM चिप लावून यशस्वी पेमेंट केल्याचे दिसून आले. हे डिजिटल पेमेंटचे भविष्य अधोरेखित करते.

📉 ATM आणि रोख व्यवहारांची मागणी घटली

UPI सेवेमुळे ATM मधून रोख रक्कम काढण्याचे प्रमाण लक्षणीय घटले आहे. लोकांची सवयच बदलली आहे. अनेक तरुण तर आता ATM कार्ड बाळगतच नाहीत. एका क्लिकवर सर्व व्यवहार शक्य असल्याने, रोख पैशांची गरज फारशी उरलेली नाही.

🗣️ नागरिकांनी काय करावे?

दिवसातून अनेक वेळा बॅलन्स चेक करू नये – गरज असल्यासच तपासा.

नवीन मर्यादेची कल्पना असणे आवश्यक – ५० वेळा मर्यादा पार केल्यास अडचणी येऊ शकतात.

अ‍ॅप अपडेट ठेवणे आवश्यक – वेगवान व्यवहारासाठी नवीन व्हर्जन वापरा.

संभाव्य अडचणींसाठी बँकेशी संपर्क ठेवा.

🔚 निष्कर्ष: डिजिटल पेमेंटची क्रांती सुरुच राहणार

भारत आता रोख पैशांपासून मुक्त होण्याच्या मार्गावर वेगाने वाटचाल करत आहे. NPCI च्या नव्या निर्णयांमुळे या प्रवासात शिस्त, वेग आणि कार्यक्षमता वाढणार आहे. नागरिकांनी या बदलांची माहिती ठेवून काळाची पावले ओळखणे गरजेचे आहे. डिजिटल व्यवहार सुरक्षित आणि प्रभावी ठरवण्याचे हे महत्त्वाचे पाऊल आहे.

✍️ रमेश मनोहर बानसोडे

RJNEWS27MARATHI.COM